AXIT AMIN: CẤU TẠO, VAI TRÒ & NHU CẦU CƠ THỂ

Ngày 11/05/2021

Axit amin cần thiết cho tất cả các quá trình hoạt động sinh lý trong cơ thể con người. Nhiệm vụ chính của chúng là vận chuyển và dự trữ một cách tối ưu tất cả các chất dinh dưỡng đưa đến cơ thể: Lipid, carbohydrate, protein, khoáng chất, vitamin, nước,... Bằng cách điều chỉnh các chuyển hóa cơ bản của cơ thể con người, các axit amin làm giảm nguy cơ mắc bệnh các bệnh liên quan đến lối sống hiện đại của chúng ta. Thật vậy, cuộc sống hiện đại khiến cơ thể chúng ta phải chịu những áp lực thường trực: Ô nhiễm, thuốc lá, stress, thực phẩm chế biến sẵn,... Tất cả những yếu tố này làm suy yếu quá trình trao đổi chất, do đó thúc đẩy sự phát triển của các bệnh phổ biến trong thế kỷ 21: Béo phì, tiểu đường, mỡ trong máu, viêm khớp, huyết áp cao, suy tim, thay đổi tâm trạng, phục hồi kém sau khi tập thể dục, rụng tóc, nhiều nếp nhăn hơn,... Do đó, điều quan trọng hơn hết là đảm bảo rằng cơ thể chúng ta được cung cấp các axit amin cần thiết hoạt động bình thường và số lượng đủ.

Nhiệm vụ chính của axit amin là:

• Vận chuyển và tối ưu hóa việc lưu trữ chất dinh dưỡng;
• Kiểm soát các quá trình tăng trưởng của cơ thể (tổng hợp các hormone);
• Bảo vệ chống lại bệnh tật và độc tố, điều chỉnh nhịp điệu ngủ - thức;
• Kích thích tổng hợp protein (tác dụng đồng hóa và chống dị hóa).

I/ AXIT AMIN: CẤU TẠO & VAI TRÒ TRONG CƠ THỂ

Nói một cách đơn giản, protein là một chuỗi ngọc trai khổng lồ, trong đó mỗi viên ngọc trai này là một axit amin. Điều này có nghĩa là các axit amin là thành phần cấu tạo của protein và của cơ thể con người. Chúng được tìm thấy trong tất cả các tế bào, mô, cơ quan của chúng ta,... Và do đó chúng rất cần thiết cho hoạt động bình thường của cơ thể do sự đa dạng của các chức năng của chúng.

Trong cơ thể có tổng cộng 20 axit amin được gọi là "proteinogenic" ở người, được sử dụng để sản xuất protein. Trong số 20 loại này, 8 loại được cho là thiết yếu vì chúng không thể được tổng hợp bởi cơ thể. Điều này có nghĩa là chúng hoàn toàn phải được cung cấp thông qua thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung. Đó chính là: Leucine, Threonine, Lysine, Tryptophan, Phenylalanine, Valine, Methionine, Isoleucine. Còn một loại axit amin thiết yếu thứ 9 ở trẻ em là Histidine, cơ thể có được khả năng tổng hợp theo độ tuổi.

Các axit amin khác được gọi là axit amin không thiết yếu, chúng cũng tham gia vào quá trình tổng hợp protein nhưng có thể được sản xuất bởi cơ thể.

CẤU TẠO VÀ VAI TRÒ CÁC AXIT AMIN THIẾT YẾU

1/ BCAAs hoặc các axit amin chuỗi nhánh:

Leucine: Loại axit amin này được biết đến nhiều bởi những người tập thể hình. Nó kích hoạt quá trình tổng hợp protein còn được gọi là quá trình đồng hóa. Do đó, nó kích thích phục hồi cơ bắp, tái tạo lại các sợi bị tổn thương do phát triển thể chất và phát triển cơ bắp.

Isoleucine: Cũng tham gia vào quá trình trao đổi chất ở cơ, loại axit amin này tập trung nhiều trong cơ bắp. Nó còn giúp hạn chế sự hao mòn cơ bắp, kích thích hệ miễn dịch, tăng tổng hợp hồng cầu và hormone tăng trưởng. Điều này làm cho nó trở thành một đồng minh tuyệt vời để tối ưu hóa việc phục hồi cơ bắp.

Valine: Giống như các axit amin chuỗi nhánh khác, nó tác động lên quá trình tăng trưởng và phát triển cơ để tham gia vào quá trình phục hồi, nhưng không chỉ thế valine còn tăng cường và kích thích hệ thống thần kinh cho phép phục hồi tốt hơn. Ngoài ra, bằng cách tác động lên hệ thần kinh, nó cải thiện các chức năng nhận thức và tập trung trong hoạt động thể chất.

2/ Axit amin thơm:

Phenylalanin: Tiền chất của các axit amin khác như tyrosin, phenylalanin có khả năng tạo ra sự tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh. Do đó, nó hoạt động trên quá trình chuyển hóa năng lượng bằng cách tổng hợp các chất truyền tin như: Dopamine hoặc norepinephrine. Vì vậy, Phenylalanin phải được cung cấp bởi thức ăn vì nó cũng tác động lên trạng thái tâm lý.

Tryptophan: Cũng là tiền chất của chất dẫn truyền thần kinh, tryptophan kích thích tổng hợp serotonin còn được gọi là "hormone hạnh phúc". Do đó, nó có tác dụng làm dịu tâm trạng, sự thèm ăn và giấc ngủ.

3/ Axit amin lưu huỳnh:

Methionine: Axit amin này tham gia vào nhiều quá trình sinh lý. Nó tham gia vào quá trình giải độc gan và thận thông qua hoạt động chống oxy hóa, hạn chế stress oxy hóa, kích thích sự tổng hợp protein cơ, cũng giúp tạo thành móng tay và tóc thông qua hoạt động trên keratin.

4/ Axit amin bazơ:

Lysine: Lysine là một axit amin cũng tham gia vào quá trình tổng hợp protein và đặc biệt là collagen có trong mô liên kết, da, khớp,... Thiếu lysine có thể dẫn đến suy yếu hệ thống miễn dịch.

5/ Axit amin ưa nước hydroxyl hóa:

Threonine: Threonine giúp cải thiện sự đồng hóa của một số chất dinh dưỡng. Giống như lysine, nó kích thích sự tổng hợp collagen và elastin và có ảnh hưởng đến tâm trạng, vì thiếu threonine có thể dẫn đến cáu kỉnh.

6/ Histidin

Histidin chỉ cần thiết ở trẻ em. Nó làm tăng tốc độ tăng trưởng, tham gia vào quá trình hình thành các tế bào hồng cầu và sửa chữa mô. Chính histidine tiết ra histamine, một chất cần thiết cho hệ tiêu hóa, động mạch và sức khỏe sinh sản. Histidine cũng duy trì lớp vỏ myelin, một lớp bảo vệ các tế bào thần kinh. Histidine được tìm thấy trong thịt gà, đậu phụ, thịt bê, thịt xông khói. Thiếu Histidine có thể dẫn đến thiếu máu hoặc điếc.

II/ CƠ THỂ NHU CẦU BAO NHIÊU AXIT AMIN?

Việc cung cấp các axit amin thiết yếu thông qua thực phẩm là rất cần thiết vì chúng không được cơ thể tổng hợp. Mỗi axit amin có thể có trong thực phẩm bổ sung với liều lượng ít nhiều. Nhưng chúng đều được tìm thấy trong thực phẩm.

Protein động vật có chất lượng tốt hơn nhiều vì chúng chứa tất cả các axit amin với tỷ lệ hoàn toàn phù hợp với nhu cầu của con người. Protein động vật cũng có giá trị sinh học tốt hơn vì không giống như protein thực vật, chúng chứa ít chất xơ và các yếu tố kháng dinh dưỡng hạn chế sự hấp thu và đồng hóa của protein.

Lượng axit amin chính xác mà cơ thể cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Tuổi tác, cân nặng, sức khỏe, giới tính, mức độ hoạt động thể chất (Ví dụ như ở trẻ sơ sinh từ 30 đến 150 mg/ kg/ ngày và chỉ 5 đến 15 mg/ kg/ ngày ở người lớn). Tuy nhiên, đối với protein có chứa tất cả các axit amin thiết yếu (chủ yếu là protein động vật), lượng tiêu thụ tối thiểu là 0,8 gam mỗi kg mỗi ngày.

Để có đủ số lượng axit amin cần thiết cho cơ thể, trước hết cần áp dụng chế độ ăn uống hằng ngày đa dạng và cân bằng, đảm bảo lượng protein nạp đầy đủ vào cơ thể. Đồng thời, để phòng tránh rủi ro thiếu axit amin thiết yếu cho cơ thể, chúng ta nên tham vấn bác sĩ chăm sóc sức khỏe để bổ sung các thực phẩm chức năng chuyên chứa các axit amin thiết yếu, hiện nay có nhiều trên thị trường dược phẩm trong nước và thành phố.

Austrapharm VN

Nguồn tham khảo:

https://www.ericfavre.com/lifestyle/le-role-des-acides-amines/