POLYPHENOL CHỐNG OXY HÓA & VÌ SAO CHÚNG TA NÊN QUAN TÂM ĐẾN NÓ

Ngày 18/08/2023

Một trong những lý do tại sao chúng tôi khuyên bạn nên ăn 'chế độ ăn kiêng cầu vồng' vì trái cây, rau, thảo mộc và gia vị giàu polyphenol cũng có xu hướng có màu sắc rực rỡ như cầu vồng.

Đôi khi, chính chất polyphenol tạo màu cho thực phẩm. Ví dụ, curcumin – một polyphenol,  hoạt chất chính trong củ nghệ – làm cho củ nghệ có sắc tố màu vàng đẹp mắt .

Polyphenol mang lại cho chúng ta nhiều lợi ích về sức khỏe, một trong những lợi ích quan trọng nhất là khả năng chống oxy hóa của chúng. Nhưng tại sao điều đó lại hữu ích cho sức khỏe, và nó liên quan như thế nào đến 'căng thẳng oxy hóa' và 'gốc tự do'? 

POLYPHENOL LÀ GÌ?

Polyphenol là tên được đặt cho một loạt các hợp chất hoạt tính sinh học được tìm thấy trong thực vật. Có hàng nghìn loại polyphenol khác nhau, được phân loại thành các nhóm chính dựa trên cấu trúc hóa học của chúng. Chúng đóng một vai trò trong mọi thứ, từ sức khỏe thực vật đến sắc tố, sinh sản và bảo vệ chống lại tác hại của gốc tự do.

Các hợp chất tự nhiên này hiện diện rất nhiều trong chế độ ăn uống của chúng ta thông qua các nguồn thực phẩm như rau, trái cây, gia vị và thảo mộc, thậm chí cả cà phê, trà, rượu vang và sô cô la.

Không giống như vitamin hoặc khoáng chất, không có hướng dẫn cụ thể nào về lượng polyphenol mà chúng ta nên ăn để giữ sức khỏe. Nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy những người có chế độ ăn giàu chất polyphenol ít có khả năng mắc các vấn đề về tim mạch.

Các nhà nghiên cứu gần đây đã bắt đầu khám phá cơ chế hoạt động đằng sau những lợi ích sức khỏe mà polyphenol mang lại cho chúng ta thông qua thực phẩm.

Bài viết này sẽ tập trung vào lợi ích được nghiên cứu nhiều nhất: khả năng chống oxy hóa của chúng, có thể giúp ngăn ngừa các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, lâu dài bằng cách ngăn chặn 'căng thẳng oxy hóa' do 'gốc tự do' gây ra.

GỐC TỰ DO LÀ GÌ VÀ NÓ ĐẾN TỪ ĐÂU?

Gốc tự do là một phân tử không ổn định vì nó mang một electron chưa ghép cặp ở lớp vỏ ngoài của nó hay nói một cách đơn giản hơn là không cân bằng. Một phân tử không ổn định rất dễ phản ứng và nó sẽ cố gắng hết sức để trở nên ổn định trở lại. Đối với hầu hết các gốc tự do, cách đơn giản nhất và nhanh nhất để trở nên ổn định là 'đánh cắp' một electron từ phân tử ổn định gần nhất mà nó có thể tìm thấy.

Gốc tự do & Chất chống oxi hóa

Các gốc tự do được tạo ra trong cơ thể chúng ta giống như một sản phẩm phụ tự nhiên trong cuộc sống của chúng ta. Chỉ cần thở oxy để tạo ra năng lượng trong ty thể của chúng ta - nhà máy năng lượng của các tế bào trong cơ thể - tạo ra các gốc tự do.

Chúng cũng có nguồn gốc từ các nguồn tự nhiên bên ngoài cơ thể, bao gồm tia X từ không gian, bức xạ và tia UV trong ánh sáng mặt trời.

Nhưng các yếu tố ô nhiễm và lối sống cũng có thể làm tăng mức độ các gốc tự do trong cơ thể, cộng với việc tiếp xúc với thuốc trừ sâu hoặc dung môi công nghiệp, thuốc trị ung thư, rượu, thuốc lá và chế độ ăn uống kém, chẳng hạn như thực phẩm chiên rán.

GỐC TỰ DO CÓ ĐỀU XẤU KHÔNG?

Cơ thể chúng ta đã tiến hóa để sống chung với các gốc tự do và chúng ta có nhiều cơ chế để đối phó với chúng, thường được gọi là chất chống oxy hóa.

Nhưng các gốc tự do cũng rất hữu ích để cơ thể chúng ta duy trì hoạt động bình thường. Chúng tham gia vào quá trình điều hòa mạch máu, liên lạc giữa các tế bào và thậm chí có thể được hệ thống miễn dịch sử dụng để tiêu diệt mầm bệnh.

“ Nhưng quá nhiều một điều tốt cũng là một điều xấu ”. Khi chúng ta già đi, chúng ta đã tích tụ nhiều các gốc tự do trong cơ thể, đơn giản vì chúng ta đã sống lâu. Khi chúng ta có quá nhiều gốc tự do, hệ thống cân bằng sẽ không hoạt động nữa và chúng ta có thể rơi vào trạng thái 'căng thẳng oxy hóa'.

Thông qua nhiều phản ứng hóa học, cơ thể có thể chuyển đổi các loại vitamin B3  thành NAD+ *.

CĂNG THẲNG OXY HÓA LÀ GÌ?

Căng thẳng oxy hóa xảy ra khi chúng ta có nhiều gốc tự do không ổn định trong cơ thể hơn là có lượng chất chống oxy hóa có khả năng ổn định.

Sự mất cân bằng này cho phép các gốc tự do tấn công các tế bào khỏe mạnh, khiến chúng bị hư hại và hoạt động kém hiệu quả hơn.

. Trong thời gian ngắn, stress oxy hóa có thể khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi. Theo thời gian, nó có thể dẫn đến chết tế bào và các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm ung thư, bệnh tim mạch, viêm mãn tính và các bệnh thoái hóa khác.

SỰ CĂNG THẲNG OXY HÓA ẢNH HƯỞNG ĐẾN CƠ THỂ CHÚNG TA NHƯ THẾ NÀO?

Mức độ cao của các gốc tự do có thể lấn át khả năng cân bằng của các hệ thống chống oxy hóa trong cơ thể. Sự mất cân bằng này cho phép các gốc tự do tìm kiếm các phân tử khác để 'đánh cắp' các điện tử để trở nên ổn định. Sự 'ăn cắp' điện tử này thường được gọi là 'sự oxy hóa'.

Một số phân tử bị đánh cắp này là các thành phần sinh học quan trọng trong cơ thể như lipid, protein hoặc DNA.

Trong trường hợp này, quá trình chuyển điện tử NAD+/NADH hơi giống một cối xay nước,  NAD+/NADH là dòng điện: nếu dòng điện chạy chậm (nghĩa là nếu chúng ta không có đủ NAD+/NADH) thì cối xay sẽ quay chậm và không tạo ra nhiều năng lượng (nghĩa là sẽ không tạo ra nhiều ATP). Mặt khác, nếu dòng điện nhanh hơn và nó có thể quay cối xay ở tốc độ thích hợp, thì nó sẽ tạo ra nhiều năng lượng cần thiết.

• Lipid (hoặc chất béo) là thành phần chính của màng tế bào, hàng rào thiết yếu giữ cho các tế bào của chúng ta nguyên vẹn và hoạt động. Quá trình oxy hóa lipid trong màng có thể làm cho chúng yếu đi.

• Protein thực hiện nhiều công việc bên trong tế bào. Quá trình oxy hóa có thể ảnh hưởng đến chức năng của protein và khiến chúng gặp trục trặc hoặc ngừng hoạt động hoàn toàn. Tăng oxy hóa protein được quan sát thấy trong một số tình trạng bệnh lý như xơ vữa động mạch.

• Quá trình oxy hóa DNA có thể dẫn đến tổn thương DNA có thể gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài như ung thư.

Tất nhiên, tất cả những điều này không xảy ra trong một sớm một chiều và mọi tế bào sẽ trải qua giai đoạn căng thẳng oxy hóa một cách tự nhiên. Nhưng nếu stress oxy hóa trở thành một đặc điểm thường xuyên trong cuộc sống của chúng ta, nó có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe lâu dài.

CHẤT CHỐNG OXY HÓA LÀ GÌ VÀ LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHÚNG NGĂN CĂNG THẲNG OXY HÓA?

Chất chống oxy hóa là những phân tử ổn định có đủ điện tử để có thể 'hào phóng' và trao một điện tử cho một  gốc tự do, tuy nhiên bản thân chúng  không trở nên không ổn định.

Cơ thể chúng ta có một số cơ chế chống oxy hóa tích hợp, cả dưới dạng các phân tử đơn lẻ đơn giản và các phản ứng phức tạp hơn. Cơ thể sản xuất một số phân tử có khả năng chống oxy hóa một cách tự nhiên, như glutathione, đồng enzyme Q10, axit lipoic hoặc carnitine.

Nhưng những chất chống oxy hóa này không đủ và những gì chúng ta ăn là chìa khóa để bổ sung các phân tử chống oxy hóa, bao gồm từ trái cây, rau, thảo mộc và gia vị giàu polyphenol.

Trái cây tươi, chưa nấu chín là nguồn giàu chất chống oxy hóa polyphenol như anthocyanin, resveratrol và quercetin. Vitamin C, A và E cũng là chất chống oxy hóa. Rau cũng có thể là một nguồn phong phú các phân tử chống oxy hóa mạnh mẽ khác, bao gồm beta carotene trong cà rốt, sulforaphane trong bông cải xanh và cải bắp, và lycopene trong cà chua.

Các loại hạt và các loại đậu cũng là nguồn cung cấp polyphenol tốt, chẳng hạn như isoflavone trong đậu nành và đậu xanh. Trà, ca cao và gia vị rất giàu flavonoid và catechin, ca cao rất giàu flavanol.

ĐIỀU GÌ XẢY RA ĐỐI VỚI MỨC ĐỘ CHỐNG OXY HÓA VÀ CÁC GỐC TỰ DO CỦA CHÚNG TA KHI CHÚNG TA GIÀ ĐI

Khi chúng ta già đi, khả năng chống oxy hóa tự nhiên của cơ thể chúng ta giảm đi, với ít khả năng hơn để đối phó với sự tích tụ ngày càng tăng của các gốc tự do.

Đó là lý do tại sao việc bổ sung cho cơ thể chúng ta các nguồn dinh dưỡng chứa chất chống oxy hóa ngày càng trở nên quan trọng hơn đối với sức khỏe của chúng ta khi chúng ta già đi.

AustrapharmVN

Nguồn tham khảo: POLYPHENOLS, ANTIOXIDANTS AND OXIDATIVE STRESS: WHAT ARE THEY AND WHY SHOULD WE CARE ABOUT THEM?

https://futureyouhealth.com/knowledge-centre/what-are-polyphenols

* NAD+ (Nicotinamide adenine dinucleotide) là một phân tử có mặt trong tất cả các tế bào của con người, đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh một số phản ứng sinh hóa. Ví dụ, điều chỉnh các đường truyền tín hiệu, sửa chữa DNA, trao đổi chất, quá trình tế bào và lão hóa. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khi có sự gia tăng mức năng lượng tế bào, thì mức NAD+ cũng tăng theo. Năng lượng tế bào này cung cấp nhiên liệu cho cuộc sống của bạn, cung cấp năng lượng cho não, tim của bạn, bảo vệ chống lại tổn thương DNA, có thể làm tăng tuổi thọ của bạn.