TRONG LÒNG CHIẾN TRƯỜNG HỆ MIỄN DỊCH CƠ THỂ CHỐNG LẠI SARS-COVI- 2
06/09/2021
Báo LE MONDE đã tái tạo lại cách thức và diễn biến vi rút SARS-CoV-2 lây nhiễm trong cơ thể và tại sao nó lại nguy hiểm ở một số bệnh nhân.
Hoàn toàn không được biết đến cách đây 6 tháng (thời điểm bài đăng là 12/6/2020.), virus SARS-CoV-2 đã lây lan đến 5 châu lục và hầu hết các quốc gia trên thế giới, gây ra một đại dịch khó kiểm soát hơn cả vì các nhà khoa học hầu như không biết gì về loại virus có nguồn gốc động vật mới này.
Virus coronavirus thứ bảy được biết có khả năng lây nhiễm sang người, SARS-CoV-2 là virus gây ra Covid-19, một bệnh hô hấp nhẹ trong ít nhất 80% trường hợp, nhưng có triệu chứng nặng ở 15% bệnh nhân và rất nghiêm trọng trong 5% đối tượng.
Sáu tháng sau khi xuất hiện, Covid-19 hiện đã được mô tả tương đối đầy đủ bởi nhiều công trình khoa học, nhưng vẫn tiếp tục khiến các nhà nghiên cứu ngạc nhiên với hàng loạt các triệu chứng và rối loạn xuất hiện trong cơ thể con người.
Dưới đây là cách thức lây nhiễm chủ yếu diễn ra trong cơ thể và tại sao loại vi rút này, SARS-CoV-2, lại nghiêm trọng đến vậy ở một số bệnh nhân.
BƯỚC 1
Một giọt do người bị nhiễm thải ra có chứa hàng ngàn mảnh di truyền của SARS-CoV-2 xâm nhập qua miệng, mũi hoặc mắt, ba cửa vào của cơ thể.
BƯỚC 2
Vi rút nhanh chóng di chuyển khi tiếp xúc với màng nhầy, đặc biệt là niêm mạc hốc mũi, nơi nó sẽ nhân bản tốt nhất. Khi tiếp xúc, gai protein S của virus sẽ phản ứng với enzyme ACE 2, một thụ thể có trên bề mặt của một số tế bào người cho phép virus bám chắc vào nó và xâm nhập vào tế bào trong vòng chưa đầy mười lăm phút.
Màng của nó sau đó sẽ hòa tan với màng tế bào, giải phóng bên trong nó thành phần của virus: một số protein, nhưng đặc biệt là bộ gen của nó, hiện diện ở dạng RNA. (RNA = Hỗ trợ thông tin di truyền, RNA là một dẫn xuất của DNA được tìm thấy trong hầu hết các tất cả các sinh vật sống, cũng như trong một số loại virus).
BƯỚC 3
Vì vi rút không thể tự sinh sản, sẽ chiếm quyền điều khiển bộ máy hóa học của tế bào. Bộ gen của nó, một sợi RNA, được sao chép trong tế bào và sau đó được vận chuyển đến ribosome, nhà máy sản xuất protein của tế bào.
Các ribosome này "đọc" RNA của virus (giống như một hướng dẫn lắp ráp) và sau đó tạo ra các protein virus được mã hóa trong đó.
Chúng chủ yếu được sử dụng để tạo ra "lá chắn" RNA (vỏ ngoài tế bào = capsid) và sau đó để tạo thành màng của virus. Tất cả các thành phần này sau đó kết hợp với nhau để tạo thành các mảng gen di truyền mới, sau đó sẽ bị trục xuất khỏi tế bào chủ: vi rút đã nhân lên.
BƯỚC 4
Hệ thống miễn dịch, đã phát hiện ra sự hiện diện của vi khuẩn, phản ứng với sự lây nhiễm bằng vũ khí kháng vi-rút chính của nó: interferon loại I, sứ giả hóa học cho phép các tế bào nhận biết chúng và kích hoạt khả năng phòng thủ để hệ thống miễn dịch có khả năng kháng lại vi-rút, chặn sự sao chép của nó.
BƯỚC 5
Ngoài ra, hệ thống miễn dịch sẽ gửi "tại chỗ" các hệ thống phòng thủ đầu tiên của cơ thể đến: đại thực bào, tế bào tiêu diệt tự nhiên (NK), bạch cầu trung tính và tế bào đuôi gai.
BƯỚC 6
Tế bào đuôi gai là những tế bào đầu tiên phản ứng và đóng vai trò trung tâm: chúng tiêu hóa các mảnh di truyền của vi rút và di chuyển đến các hạch bạch huyết, nơi chúng xuất trình "chứng minh thư" của kẻ tấn công cho hệ thống miễn dịch để nhắm mục tiêu tốt hơn sau này.
Trong khi đó, đại thực bào, tế bào NK và bạch cầu trung tính chống lại nhiễm trùng bằng cách ăn cả virus và tế bào bị nhiễm bệnh.
BƯỚC 7
Ở hầu hết những người bị nhiễm, cái gọi là phản ứng miễn dịch "thích nghi" của cơ thể sẽ biểu hiện nhanh chóng (từ năm đến bảy ngày).
Trong những giờ đầu tiên được thông báo bởi các tế bào đuôi gai về lý lịch của vi rút, các tế bào lympho B sẽ sản xuất và giải phóng các hệ thống phòng thủ mới, hiệu quả hơn: các kháng thể.
BƯỚC 8
Các kháng thể này được thiết kế để gắn đặc biệt và chỉ vào các bộ phận cụ thể của virus nhằm bao vây và vô hiệu hóa nó. Bất động, vi rút không thể xâm nhập vào tế bào nữa và sẽ bị tiêu hóa bởi các đại thực bào.
Các tế bào bị nhiễm là mục tiêu của các tế bào lympho T8 gây độc tế bào. Các tế bào lympho “sát thủ” này sẽ giải phóng các protein để làm “thủng” tế bào và phá hủy nó. Các mảnh gen di truyền chứa trong tế bào được giải phóng sau đó bị đến lượt bị các đại thực bào "ăn".
BƯỚC 9
Ở giai đoạn này, phản ứng của hệ thống miễn dịch thích ứng làm giảm sự lây nhiễm ở khoảng 85% những người bị nhiễm bệnh, những người này sẽ không có hoặc ít triệu chứng.
Nhưng tình trạng nhiễm trùng sẽ trở nên tồi tệ hơn ở gần 15% bệnh nhân: hệ thống miễn dịch của họ không có khả năng kiểm soát nhiễm trùng sẽ dẫn đến tình trạng viêm dữ dội, trở lại tàn phá cơ thể.
BƯỚC 10
Trong những trường hợp nghiêm trọng này, nhiễm SARS-CoV-2 đôi khi liên quan đến việc ức chế các interferon loại I. Vi rút đánh lừa hệ thống miễn dịch và làm giảm hoặc ngăn chặn việc sản xuất các protein quan trọng này.
Bị tước mất vũ khí số một chống vi rút, cơ thể không thể ngăn chặn sự xâm nhập không kiểm soát của vi rút.
Các tế bào (xám) chết vì bị nhiễm nghiêm trọng bởi SARS-COVI-2 (vàng)
BƯỚC 11
Sau bảy đến mười ngày, cơ thể bắt đầu sản xuất tất cả kháng thể đầu tiên và tế bào lympho "sát thủ". Nhưng, vi rút đã nhân lên rất nhiều trong phổi và mạch máu, đến nỗi sự xuất hiện của các hệ thống phòng thủ này sẽ bùng phát như một thùng thuốc súng. Vì các tế bào lympho và kháng thể sẽ phát ra các cytokine để củng cố các đại thực bào, chính các tế bào này sẽ sản sinh ồ ạt các cytokine mới.
Sau đó, phản ứng này được thực hiện hoàn toàn trong các tế bào phổi bị nhiễm vi rút (các tế bào phổi), chúng sẽ làm nghẹt các phế nang phổi. Đây là "cơn bão cytokine" nổi tiếng.
BƯỚC 12
Những phế nang là "túi" mà không khí chúng ta hít thở được vận chuyển để truyền trong máu và được vận chuyển trong tất cả các mô của chúng ta bị tấn công bởi virus và các cytokine, các phế nang này bị chết ngộp, cản trở sự trao đổi khí với máu. Các bức tường của chúng dày lên dưới ảnh hưởng của chứng viêm. Khó thở sau đó trở nên nguy kịch.
BƯỚC 13
Ở giai đoạn quan trọng này, bệnh nhân thường đã được đưa vào chăm sóc đặc biệt, điều trị bằng liệu pháp oxy (đặt nội khí quản xâm lấn hoặc thông khí nhẹ hơn, tùy thuộc vào tình trạng của họ), nằm sấp để dễ thở và đôi khi được đưa vào hôn mê nhân tạo.
BƯỚC 14
Trong khi đó, virus đã sử dụng vũ khí khác của nó, thứ khiến nó trở nên đáng sợ: khả năng lây nhiễm các mạch máu, đặc biệt là thành mạch của chúng (các tế bào có thụ thể ACE 2). Bằng cách tấn công và tiêu diệt chúng, virus sẽ thúc đẩy quá trình đông máu.
Vòng luẩn quẩn: hiện tượng được củng cố bởi sự việc là vi rút loại bỏ thụ thể ACE 2 khỏi bề mặt của các tế bào bị nhiễm, một loại enzyme, vừa mới tham gia vào việc kiểm soát đông máu.
BƯỚC 15
Vì vậy, ngay cả khi thở máy, ngày càng ít oxy đến máu. Điều này càng làm tăng nhanh quá trình đông máu và hình thành các cục máu đông rất nguy hiểm, đặc biệt là ở phổi (mà còn ở các cơ quan khác, chẳng hạn như tim, ruột hoặc não). Mạch máu phổi lần lượt bị tắc nghẽn, máu đặc lại, lưu thông ngày càng ít.
BƯỚC 16
Cơ hội phục hồi từ bây giờ chủ yếu dựa vào khả năng của các bác sĩ hồi sức kiểm soát cả phản ứng miễn dịch để giảm khó thở và đông máu để ngăn ngừa cục máu đông.
Ví dụ như thuốc điều hòa miễn dịch, chẳng hạn như tocilizumab, được sử dụng để ngăn chặn sự biểu hiện của các cytokine xâm lấn nhất (bao gồm interleukin 6, hoặc IL-6) và do đó làm tăng cơ hội sống sót.
BƯỚC 17
Chỉ trong giai đoạn thứ hai của bệnh trong những trường hợp nghiêm trọng, các kháng thể trung hòa mà cơ thể đã đặc biệt tạo ra để chống lại SARS-CoV-2 mới xuất hiện ồ ạt. Những thứ này thường giúp loại bỏ hầu hết vi rút khỏi cơ thể. Nhưng tổn thương đã xảy ra và ở giai đoạn này, tổn thương do phản ứng viêm của hệ thống miễn dịch gây ra còn đe dọa bệnh nhân hơn cả virus.
BƯỚC 18
Vì vậy, ngay cả khi hệ thống miễn dịch triển khai để giảm tải lượng vi rút trong cơ thể, ở giai đoạn này, phản ứng viêm không kiểm soát của cơ thể rất dữ dội đến nỗi nó gây ra phần lớn các tổn thương được quan sát thấy và có thể gây tử vong cho các đối tượng.
BƯỚC 19
Bằng cách tiết chế đáng kể phản ứng viêm trong khi duy trì thở máy, các bác sĩ hồi sức do đó đã cứu được sáu đến bảy trong số mười bệnh nhân.
BƯỚC 20
Thật không may, cái chết xảy ra khoảng ba đến bốn trong số mười trường hợp được chăm sóc đặc biệt (theo ước tính vào cuối tháng 4). Hầu hết các trường hợp tử vong là do suy hô hấp liên quan đến sự tham gia của phổi.
Một nguyên nhân tử vong chính khác là rối loạn đông máu. Hầu hết bệnh nhân mắc bệnh này chết vì rối loạn đông máu lan tỏa (nhiều mạch bị tắc nghẽn), nhưng cũng có thể do thuyên tắc phổi: cục máu đông hình thành trong động mạch phổi, nối tim với phổi và gây ngừng tim-hô hấp (ACR).
Cuối cùng, quá trình đông máu có thể gây thiếu oxy cho các cơ quan và gây ra tử vong do tai biến máu não.
BƯỚC 21
Đối với những người bình phục sau chăm sóc đặc biệt, thời gian dưỡng bệnh có thể kéo dài và sự suy yếu của một số chức năng đôi khi kéo dài. Các biến chứng cơ địa hoặc thần kinh rất phổ biến. Hệ thống tim mạch và phổi bị tổn thương sau cú sốc viêm nên nguy cơ phát triển các bệnh liên quan, chẳng hạn như xơ phổi hoặc tổn thương tim, cao hơn đáng kể.
Một số bệnh nhân xuất viện có thể chết vì những biến chứng này trong quá trình hồi phục, thậm chí vài tháng sau khi bị nhiễm trùng.
BƯỚC 22
Mặc dù nhiều bệnh nhân đã được cải thiện rõ rệt qua đợt dịch, đặc biệt là ở các khoa chăm sóc đặc biệt, nơi các bác sĩ đã học cách quản lý tốt hơn giai đoạn tăng viêm, việc quản lý bệnh nhân với Covid-19 vẫn còn phức tạp vì thiếu các phương pháp điều trị kháng vi-rút hiệu quả.
Nếu sự tiến bộ trong việc sản xuất vắc-xin là đáng khích lệ và làm nảy sinh hy vọng bảo vệ chống lại căn bệnh này trong vòng mười hai đến mười tám tháng, thì việc tìm kiếm các loại thuốc kháng vi-rút hiệu quả vẫn chưa đưa đến những kỳ vọng khả quan.
AustrapharmVN
Nguồn tham khảo
Bài viết liên quan
