MỘT SỐ HỎI – ĐÁP VỀ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ

Ngày 2/8/2022

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ghi nhận hơn 19.691 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, trong đó có 5 trường hợp tử vong tại 75 quốc gia ở tất cả 6 khu vực của WHO.

Tại Việt Nam, đến ngày 24/7/2022 chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tuy nhiên theo các chuyên gia, nguy cơ bệnh đậu mùa khỉ có thể xâm nhập và gây bệnh ở nước ta là hoàn toàn có thể do bệnh dịch đã ghi nhận ở nhiều quốc gia, sự giao lưu đi lại thuận tiện và có xu hướng gia tăng giữa Việt Nam và các nước trên thế giới, trong khu vực.

Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết bên dưới.

1/ TẠI SAO GỌI LÀ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ?

Bệnh được gọi là “bệnh đậu mùa khỉ” vì nó được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958, trong các hoạt động nghiên cứu, trên các đàn khỉ bị nuôi nhốt. Chỉ sau đó, vào năm 1970, các trường hợp bệnh đậu mùa khỉ mới được phát hiện ở người.

2/ NHỮNG NGƯỜI NÀO CÓ NGUY CƠ MẮC BỆNH ?

Bất kỳ ai tiếp xúc gần gũi với người có các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ, hoặc với động vật bị nhiễm bệnh, đều có nguy cơ lây nhiễm cao. Những người đã được chủng ngừa bệnh đậu mùa có khả năng được bảo vệ chống lại bệnh đậu mùa  khỉ. Tuy nhiên, những người trẻ tuổi chưa chắc đã được chủng ngừa bệnh đậu mùa, vì việc chủng ngừa bệnh này đã ngừng hoạt động trên toàn thế giới vào năm 1980 khi bệnh đậu mùa được tuyên bố là căn bệnh đầu tiên ở người đã được loại trừ. Mặc dù những người được chủng ngừa bệnh đậu mùa được bảo vệ chống bệnh đậu mùa khỉ, nhưng họ nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân và những người khác.

Trẻ sơ sinh, trẻ em và những người bị suy giảm miễn dịch tiềm ẩn có nguy cơ phát triển các triệu chứng nghiêm trọng hơn và tử vong vì nó. Những người chăm sóc cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do họ tiếp xúc với vi rút trong thời gian dài.

VI RÚT ĐẬU MÙA KHỈ

3/ CÓ THỂ TỬ VONG VÌ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ?

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh đậu mùa khỉ tự biến mất trong vòng vài tuần, nhưng ở một số người, bệnh này có thể dẫn đến biến chứng hoặc thậm chí tử vong. Các biến chứng của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm bội nhiễm da, viêm phổi, lú lẫn và các vấn đề về mắt. Trước đây, tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân đậu mùa khỉ đã được quan sát là từ 1% đến 10%. Điều quan trọng cần lưu ý là tỷ lệ tử vong có thể thay đổi ở các bối cảnh khác nhau do một số yếu tố, chẳng hạn như khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Những con số trên có thể đánh giá quá cao do việc giám sát bệnh đậu mùa khỉ thường bị hạn chế trong quá khứ. 

4/ CÓ NGUY CƠ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ CHUYỂN THÀNH DỊCH LỚN?

Bệnh đậu mùa khỉ thường không được coi là có khả năng lây nhiễm cao vì cần có sự tiếp xúc gần gũi về thể chất với người bị nhiễm bệnh (ví dụ: tiếp xúc da kề da) thì bệnh mới có thể lây từ người này sang người khác. Rủi ro thấp đối với cộng đồng. WHO đang dành ưu tiên cao cho đợt bùng phát này để ngăn chặn sự lây lan thêm và trong nhiều năm qua đã xem bệnh đậu mùa khỉ là một tác nhân gây bệnh ưu tiên. Các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ hiện nay là không bình thường, vì không có mối liên hệ nào được thiết lập với việc du lịch từ các quốc gia có dịch bệnh lưu hành hoặc với động vật nhập khẩu từ các quốc gia này. Ưu tiên của WHO là xác định cách thức lây lan của virus và bảo vệ nhiều người hơn chống bị lây nhiễm. Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tình huống mới này sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan của vi rút.

5/ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ  XẢY RA Ở CÁC NƯỚC NÀO? 

Bệnh chủ yếu xuất hiện ở trung và tây Phi, thường gần các khu rừng mưa nhiệt đới, nhưng ngày càng xuất hiện nhiều ở các khu vực thành thị.

Kể từ năm 1970, các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ đã được báo cáo tại 11 quốc gia châu Phi: Benin, Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gabon, Côte d'Ivoire, Liberia, Nigeria, Cộng hòa Congo, Sierra Leone và Nam Sudan.

Vào tháng 5 /2022, nhiều trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ đã được quan sát thấy ở một số quốc gia nơi căn bệnh này không phải là dịch bệnh lưu hành. Hiện tượng này là bất thường so với các xu hướng trong quá khứ. 

Bệnh đậu mùa khỉ hiện là một căn bệnh có tầm quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu vì nó không chỉ giới hạn ở các nước Tây và Trung Phi mà còn ảnh hưởng đến phần còn lại của thế giới bao gồm một số nước Tây Âu như Đức, Pháp hay Anh và Mỹ

Châu Âu chiếm 80% các trường hợp được ghi nhận trên toàn thế giới. Cho đến nay không có trường hợp tử vong nào được báo cáo ở các nước này.

6/ CÓ THUỐC CHỦNG NGỪA BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ KHÔNG?

Có một số loại vắc-xin đậu mùa cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lại bệnh đậu mùa khỉ. Một loại vắc xin đậu mùa mới hơn (MVA-BN, còn được gọi là Imvamune, Imvanex hoặc Jynneos) đã được phê duyệt vào năm 2019 để phòng ngừa bệnh đậu mùa  khỉ, nhưng khả năng cung cấp vẫn còn hạn chế. WHO đang làm việc với nhà sản xuất để cải thiện khả năng sản xuất loại vắc xin này.

Những người đã được chủng ngừa bệnh đậu mùa trước đây có lợi nhờ cơ thể có thể chống bệnh đậu mùa  khỉ. Các loại vắc-xin đậu mùa thông thường không còn được cung cấp cho công chúng nữa và không chắc rằng những người dưới 40-50 tuổi đã được chủng ngừa, vì việc tiêm chủng chống lại căn bệnh này đã chấm dứt vào năm 1980 khi bệnh đậu mùa được tuyên bố là căn bệnh đầu tiên được loại trừ. Tuy nhiên, có khả năng một số nhân viên y tế và nhân viên phòng thí nghiệm đã được chủng ngừa bệnh đậu mùa gần đây hơn.

7/ CÓ THUỐC ĐIỀU TRỊ CHỐNG LẠI BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ KHÔNG?

Các triệu chứng của bệnh đậu khỉ thường tự biến mất mà không cần điều trị. Điều quan trọng là phải điều trị phát ban bằng cách để chúng khô trong không khí, nếu có thể  bằng cách quấn băng ẩm để bảo vệ khu vực bị ảnh hưởng nếu cần. Không chạm vào các vết loét xung quanh miệng hoặc mắt. Có thể sử dụng nước súc miệng hoặc thuốc nhỏ mắt với điều kiện bạn tránh bất kỳ sản phẩm nào có chứa cortisone. Việc sử dụng globulin miễn dịch kháng vắc-xin có thể được khuyến cáo trong những trường hợp nghiêm trọng nhất. Một thuốc điều trị kháng vi-rút được phát triển để điều trị bệnh đậu mùa (TECOVIRIMAT, được bán trên thị trường là TPOXX) cũng đã được phê duyệt để điều trị bệnh đậu mùa khỉ vào tháng 1 năm 2022.

8/ LÀM THẾ NÀO TÔI CÓ THỂ BẢO VỆ BẢN THÂN VÀ NHỮNG NGƯỜI KHÁC KHỎI BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ?

Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh đậu khỉ bằng cách hạn chế tiếp xúc với những trường hợp nghi ngờ hoặc đã xác nhận mắc bệnh.

Nếu bạn phải tiếp xúc cơ thể với người bị bệnh đậu mùa khỉ vì bạn là người chăm sóc hoặc sống chung, hãy khuyến khích người bị nhiễm bệnh tự cách ly và nếu có thể, hãy che tất cả các tổn thương trên da (ví dụ: bằng cách mặc quần áo lên các bộ phận bị bệnh). Khi bạn tiếp xúc gần với người này, đặc biệt là khi họ đang ho hoặc bị lở miệng, hãy đảm bảo rằng họ đeo khẩu trang y tế. Bạn cũng nên mang khẩu trang. Tránh tiếp xúc da với da càng nhiều càng tốt và sử dụng găng tay dùng một lần nếu bạn phải chạm vào tổn thương. Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với quần áo hoặc giường chiếu nếu người nhiễm bệnh không thể tự làm.

AustrapharmVN

Nguồn tham khảo: VARIOLE DU SINGE (ORTHOPOXVIROSE SIMIENNE

https://www.who.int/fr/news-room/questions-and-answers/item/monkeypox