ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ MỘT BỘ XƯƠNG CHẮC KHỎE

08/04/2020

Có thể, nhiều người trong chúng ta không nghĩ rằng xương cần được bảo vệ và nuôi dưỡng trong suốt cả cuộc đời. Có rất nhiều điều thú vị ẩn chứa trong xương và những thói quen khi còn trẻ thậm chí có thể sẽ ảnh hưởng đến bộ xương khi bạn về già. 

Xương là một thực thể sống

Xương trông có vẻ cứng nhắc và không có sức sống, nhưng thực ra, xương lại là một thực thể sống. Trên thực tế, một nhóm các tế bào (gọi là các nguyên bào) sẽ thường xuyên sản xuất ra hàng loạt xương mới, trong khi một hệ thống thứ hai (gọi là các tế bào hủy xương) sẽ phá hủy xương bằng cách “ăn” chúng. Quá trình này giống như một trận chiến kéo dài liên tục giữa quá trình tạo mới và phá hủy, được gọi là quá trình tái cấu trúc. Đó là lý do tại sao xương lại hồi phục lại sau khi nghỉ ngơi, phát triển nhanh trong suốt những năm tuổi trẻ và sẽ lão hóa dần khi về già (khi quá trình phá hủy diễn ra nhanh hơn quá trình tái tạo)

Đầu tư cho xương ngay từ bây giờ

Tập thể thao, nâng tạ, chạy hay bất cứ hoạt động nào cần di chuyển cơ bắp cũng sẽ giúp xương của bạn hấp thu và tích lũy được nhiều chất khoáng, từ đó xương khỏe mạnh và chắc chắn hơn. Vì mật độ xương sẽ đạt đỉnh quanh tuổi 30 và sau đó sẽ bắt đầu giảm xuống, nên việc bạn càng tích lũy nhiều khi còn trẻ, thì xương sẽ càng chắc khỏe hơn khi về già. Khi xương được tích trữ nhiều canxi và chất khoáng, bạn sẽ không bị loãng xương, yếu xương và sẽ giảm được nguy cơ gãy xương sau này.

Chu kỳ kinh nguyệt nói lên điều gì

Những phụ nữ trẻ đột nhiên không có chu kỳ kinh nguyệt (trừ trường hợp mang thai) sẽ có sự sụt giảm hormone tương tự như khi mãn kinh và sẽ dẫn đến tình trạng loãng xương. Chứng biếng ăn đặc biệt có hại cho xương bởi biếng ăn sẽ làm ngăn chặn chu kỳ kinh nguyệt.

Nếu phụ nữ không có chu kỳ kinh nguyệt, thì điều này sẽ giống như việc bạn bị mãn kinh ở tuổi 20 hoặc 30, thay vì ở tuổi 50. Và điều này có liên quan tới sự sụt giảm estrogen, khiến cho quá trình tái cấu trúc xương tăng lên, dẫn đến mất cân bằng. Lượng xương bị phá hủy sẽ nhiều hơn lượng xương được dự trữ.

Xương là cơ quan có thể dự trữ được

Nếu bạn cần canxi vì một lý do đặc biệt nào đó (như bạn đang cho con bú), thì cơ thể sẽ giải phóng canxi từ trong xương thông qua một quá trình đặc biệt, giúp em bé có thể thu nhận được lượng canxi này mà lại không làm tổn thương người mẹ. Vấn đề duy nhất là đôi khi có một vài chất độc, ví dụ như chì hoặc thủy ngân cũng có thể sẽ được dự trữ trong xương. Xương là cơ quan dự trữ chính 2 chất là canxi và phosphate, và cũng có thể dự trữ những kim loại nặng với mức độ thấp trong thời gian dài. Tuy nhiên, rất ít khả năng xương có thể dự trữ cả những chất tốt và chất xấu nhiều đến mức có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe.

Những điều không tốt cho xương

Chất kích thích chắc chắn sẽ có hại cho gan, não và nhiều phần khác của cơ thể. Thức uống chứa cồn cũng có thể sẽ trở thành một vấn đề lớn đối với xương. Những người nghiện loại thức uống này thường có xu hướng mất đi mật độ xương và khi mất đến một mức độ nhất định sẽ được gọi là thiếu xương (osteopenia). Đây là tình trạng nhẹ hơn tình trạng loãng xương nhưng những người nghiện dùng nhiều thức uống chứa cồn, theo thời gian sẽ bị thiếu canxi và loãng xương nặng hơn. Hút thuốc là cũng là một yếu tố nguy cơ với bệnh loãng xương.

Thừa cân có thể sẽ giúp ích cho xương

Việc này nghe có vẻ phản khoa học, nhưng thừa cân có thể gây hại nhiều mặt cho sức khỏe lại có thể giúp xương chắc khỏe hơn, mặc dù các bằng chứng khoa học còn đang mâu thuẫn. Cũng giống như việc luyện tập và di chuyển cơ bắp có thể sẽ khiến xương khỏe hơn, cơ thể có thể sẽ đáp ứng với lượng cân thừa bằng cách tích trữ nhiều chất khoáng hơn ở trong xương để nâng đỡ cho khối cân nặng thừa. Tuy nhiên, nếu bạn thừa cân ở vùng bụng, thì việc này có thể sẽ làm tăng nguy cơ mỏng xương của bạn.

Bụng to sẽ không tốt cho xương

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, phụ nữ tiền mãn kinh có mỡ thừa ở bụng có nguy cơ bị loãng xương cao hơn. Nguyên nhân là vì mỡ bụng khác với mỡ ở đùi hoặc ở mông. Mỡ bụng là loại mỡ xấu, nhưng lại rất tích cực trao đổi chất. Mỡ bụng có thể sản xuất ra tất cả các loại hormone có thể làm tăng tình trạng viêm trên toàn cơ thể, hậu quả cả việc này là sẽ làm tăng quá trình phá hủy xương.

Thuốc giúp xương chắc khỏe 

Có rất nhiều loại thuốc giúp xương chắc khỏe bán trên thị trường, nhưng những loại thuốc này không phải dành cho tất cả mọi người. Các loại thuốc có chứa bisphosphonate có thể làm giảm nguy cơ gãy xương nhưng cũng có thể sẽ gây hại dạ dày và có thể liên quan đến những trường hợp gãy xương hiếm gặp và các vấn đề nghiêm trọng khác. Do vậy, sau 3-5 năm, bạn cần được đánh giá lại bởi bác sĩ để đảm bảo rằng bạn vẫn cần được dùng thuốc. Quá trình này có thể sẽ khiến bạn phải thay đổi loại thuốc hoặc liều thuốc, những bệnh nhân nguy cơ thấp thậm chí có thể ngừng dùng thuốc và theo dõi chặt chẽ.

Một số vấn đề nha sĩ có thể chẩn đoán giúp bạn

Việc mất xương có thể xảy ra với xương ở bất cứ vị trí nào và xương hàm cũng không ngoại lệ. Nếu xương hàm bị thoái hóa hoặc giảm mật độ thì có thể sẽ dẫn đến hậu quả là mất răng, tụt lợi hoặc răng giả sẽ không còn vừa khít nữa. Tuy nhiên, nha sĩ có thể tìm ra tình trạng loãng xương của bạn thông qua việc kiểm tra phim chụp X quang răng và xem xét các vấn đề sức khỏe răng miệng liên quan.

Thực phẩm giúp ích cho xương

Thực phẩm giàu canxi đương nhiên rất tốt cho xương, ví dụ như sữa, sữa chua, phô mai, rau xanh, hạnh nhân và các loại thực phẩm bổ sung canxi khác. Một số loại thực phẩm và nước uống bổ sung canxi còn có lượng canxi tương đương, hoặc nhiều hơn lượng canxi có trong sữa. Kể cả trái cây và rau xanh (những loại thực phẩm không có quá nhiều canxi) cũng có thể có lợi cho xương. Trái cây và rau xanh có thể giúp làm giảm lượng axit trong cơ thể, vì quá nhiều axit lại không tốt cho xương.

Thực phẩm chức năng 

Bổ sung canxi hữu cơ từ thực phẩm chức năng. Tốt nhất nên bổ sung canxi từ các nguồn thực phẩm hàng ngày hơn là từ các loại thực phẩm chức năng. Nhưng nếu bạn có chế độ ăn uống không khoa học hoặc đang trong thời kỳ mang thai, cho con bú hay trẻ em đang tăng trưởng cần nhu cầu canxi cao thì nên lựa chọn bổ sung canxi hữu cơ đơn cử là Canxi Microcrystalline Hydroxyapatite do khả năng dung nạp tốt và là nguồn canxi tự nhiên nên an toàn hơn so với canxi vô cơ.

Tỷ lệ gãy xương hông rất cao

Mặc dù ung thư vú và các loại ung thư khác là các mối lo ngại hàng đầu của phụ nữ, nhưng gãy xương do loãng xương cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Trên thực tế, nguy cơ một phụ nữ bị gãy xương hông do loãng xương cũng tương tự như nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng và ung thư tử cung cộng lại. Gãy xương hông, một hiện tượng vô cùng phổ biến ở những người trên 65 tuổi có thể là một thử thách hoặc là một sự kiện đe dọa tính mạng và có thể sẽ cần phẫu thuật với thời gian hồi phục rất dài. Một số người thậm chí còn không bao giờ hồi phục được hoàn toàn sau khi bị gãy xương hông và cần phải dùng gậy chống, hoặc xe lăn cho tới hết đời.

Nguồn: Viện y học ứng dụng Việt Nam